Kula, divan grad sa bogatom vojvođanskom istorijom

Kula je jedno od najstarijih naselja Bačke. Na teritoriji današnje Kule, nalazila se jedna tvrđava i po tome je, prema predanju, Kula i dobila ime. Prvi zapisi o Kuli pojavili su se 1659.godine u zapisima grofa Weselenji Ferenca, kao Donja i Gornja Kula. Ova podela postoji i danas. Najznačajnija godina za Kulu je 1813. jer je ona tada dobila status varošice.

Početkom XX veka ovo mesto je imalo 9000 stanovnika i veoma razvijeno zanatstvo. Geografski položaj ove opštine predstavlja jednu od njenih najznačajnijih prednosti, kako kroz istoriju, tako i danas. Stanovnici Kule bili su uglavnom Srbi, Mađari i Nemci. Posle Drugog svetskog rata, na ovoj teritoriji izražen je jak imigracioni priliv, koji se osetio i dugo godina kasnije. Najzastupljeniji narodi nakon migracija bili su Srbi, Mađari i Crnogorci, ostali narodi bili su manje zastupljeni. Prvi stanovnici Kule bavili su se poljoprivredom, koja je do dana današnjeg i ostala najzastupljenija.

Kopanjem Velikog bačkog kanala od 1793. do 1802.godine, ovo mesto je dobilo priliku za razvoj trgovine. Vodenim prevozom bili su povezani direktno sa Peštom i Bečom, što je značajno unapredilo trgovinu kroz izvoz žitarica, brašna i stoke. Jedna od značajnih delatnosti Kule, takođe je i mlinarstvo. Prvi parni mlin u ovom mestu izgrađen je 1876.godine. Danas je u funkciji mlin ’’Žito bačka’’, koji je bio prvi moderan parni mlin izgrađen na ovoj teritoriji. Kasnije, godinama, gradili su se mlin ’’Torža’’, kao i ’’Žito media’’ sa silosima za brašno i žitarice. Što se tiče razvoja industrije, počela je otvaranjem pivare, fabrike za izradu stolarskih sluga, fabrike za izradu svilenih traka, fabrike šešira…

1883.godine u Kuli pruga je osposobljena za saobraćaj Subotica-Novi Sad, koja je i danas u funkciji i čini deo pruge Budimpešta-Beograd. Od ugostiteljstva, značajni su bili hotel ’’Endlein’’, ’’Zelena bašta’’, ’’Žuta bašta’’, ’’Kasina’’…

Kako se, vremenom, menjala građevinska tehnika i arhitektura, tako je dolazilo do promena u gradu. U pojedinim delovima ovog grada došlo je do većih promena, kao i stvaranja novih kvartova, međutim, ono što je oduvek bilo obeležje Kule, ostalo je i do dana današnjeg. Jedno od njih je kulski Trg oslobođenja, veliki park u kom se i danas okupljaju sve generacije stanovništva, crkva svetog Marka, crkva svetog Đorđa, Kulturni centar Kula, galerija…

Prema popisu iz 2011.godine, u Kuli  živelo je 17.866 stanovnika, od kojih je 15.384 punoletno, a prosečna starost stanovništva iznosi 40 godina. Opština Kula obuhvata sledeća naseljena mesta: Kruščić, Kula, Lipar, Nova Crvenka, Ruski Krstur, Sivac i Crvenka. Odlikuju je različitosti kako u nacionalnom, tako i u kulturnom smislu. Te različitosti se neguju i poštuju među njenim građanima.

U samom gradu Kula nalaze se dve osnovne i dve srednje škole. O tome da se posebno brine i o nacionalnim manjinama u ovom mestu, govori činjenica da, u jednoj od dve osnovne škole, postoji odeljenje  koje prati redovan program i rad na mađarskom jeziku. Predškolska ustanova ’’Bambi’’, koju čini jedanaest objekata, brine o najmlađim stanovnicima ove opštine. Na polju sporta, Kula ima svoje predstavnike u košarci, fudbalu, odbojci, rukometu, karateu i mnogim drugim.

Kultura u ovom gradu obuhvata razne tradicionalne manifestacije poput muzičke manifestacije ’’Jesen stiže dunjo moja’’, republičkog festivala amaterskih pozorišta Srbije, festivala kulture ’’Crvena ruža’’, moto susreta, festivala ’’Ivanjsko cveće’’ali i mnogih drugih. Od 2018. u Crvenki je počela da se održava, veoma posećena, manifestacija pod nazivom ’’Slatki dani u srcu Bačke’’ koja za cilj ima da podstakne lokalnu autentičnost kroz kulturu, sport, etno-sadržaje, gastronomiju… Građani opštine Kula pridaju veliki značaj kulturi kroz pozorište i razne sekcije. Oni svake godine ostvaruju ogroman uspeh u amaterizmu, kako sa svojim predstavama, tako i na smotrama recitovanja i folklora u svim uzrastima. Republički festival amaterskih pozorišta je jedna od najposećenijih kulturnih manifestacija ove opštine. Ovaj festival je jedan od najstarijih i održava se preko 50 godina, uglavnom početkom juna. Svaku noć, u toku trajanja festivala, mesta u pozorištu su popunjena. To je još jedan pokazatelj da građani Kule cene i prate sva dešavanja u svom gradu, pogotovo ona kulturna.