146 GODINA OD OSNIVANjA CRVENOG KRSTA SRBIJE I MEĐUNARODNOG PRIZNANjA U NEPREKIDNOM TRAJANjU

Podsećamo da je tokom 2020. godine komemorativno obeleženo 90 godina od smrti akademika dr Vladana Đorđevića, rođenog u Beogradu 1844. a preminulog u Baden Badenu 1930. godine. Tim povodom, Srpska akdemija nauka i umetnosti je tokom čitave 2020. godine obeležavala dela ove izuzetno značajne ličnosti Srbije u drugoj polovini 19 veka – humaniste, prvog školovanog srpskog hirurga, književnika i političara, učitelja kralja Milana.

Prvi zadatak novoosnovanog društva bio je zbrinjavanje izbeglica koje su dolazile u tadašnju Srbiju zbog Bosansko-Hercegovačkog ustanka. U prvoj godini osnivanja, Srpsko Društvo Crvenog krsta okupilo je oko 2.000 članova i osnovalo 35 pododbora u zemlji.
Iste godine, na inicijativu Srpskog Društva Crvenog krsta, Kneževina Srbija je potpisala Ženevsku konvenciju, a 11. juna iste godine Srpsko Društvo Crvenog krsta je postalo član velike porodice društava Crvenog krsta u svetu, dobivši priznanje od Međunarodnog Komiteta Crvenog krsta.

Razvoj Društva bio je usmeren ka prikupljanju novčanih i materijalnih sredstava, organizovanju bolnica, obuci dobrovoljnih bolničarki, nabavci sanitetskog materijala, angažovanju lekara, posebno hirurga iz sveta, brizi o izbeglicama i dr.

Bez obzira na teške i uzastopne ratove, veliki broj ranjenika i teškoće kroz koje je prolazio narod na ovim prostorima, humana ideja Crvenog krsta se širila, tako da je 1885. godine Srpsko Društvo Crvenog krsta imalo 105 odbora. U ratu sa Bugarima, Srpsko Društvo Crvenog krsta obavljalo je evakuaciju svojim sanitetskim vozilima i sanitetskim vozom.
Srpsko Društvo Crvenog krsta izdejstvovalo je da Vrhovni komandant, Kralj Milan, dozvoli transport pomoći evropskih društava Crvenog krsta preko Srbije za stanovništvo Bugarske, sa kojom je Srbija bila u ratu.

Ovo je jedinstven primer saradnje i poštovanja žrtava rata i Ženevskih konvencija. Umetničko viđenje ovog događaja nalazi se i danas, u vidu umetničke slike, u Muzeju Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca u Ženevi.

Zakonskim odredbama iz 1896. godine Društvo je postalo autonomno, njegovi amblemi su zaštićeni od zloupotreba, dobijene su povlastice na železnici, pravo na besplatno korišćenje telegrama, oslobađanje od carinskih dažbina, kao i od svih taksi od „zemaljskih vlasti“.

U ratovima 1914. godine Društvo je delovalo u tri dela: deo članova je ostao u Beogradu i Kruševcu, sedište se preselilo u Niš, a deo se sa vojskom i vladom evakuisao na Krf, a zatim preko Italije u Švajcarsku. Društvo je 1918. godine nastavilo rad u svojoj zemlji, a već 1920. je imalo 40 pododbora i 30.000 članova. 1921. godine Srpsko Društvo Crvenog krsta je svoje tekovine prenelo na svog naslednika – Društvo Crvenog krsta Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Promena imena Društva Crvenog krsta usledila je sa kasnijim promenama imena države u okviru koje je Crveni krst delovao.

U periodu raspada bivše Jugoslavije, Crveni krst Srbije je nastavio da ostvaruje svoje programske zadatke zbrinjavajući veliki broj izbeglica i raseljenih, distribuirajući pomoć od međunarodnih donatora, uglavnom od Međunarodnog Komiteta Crvenog krsta, Međunarodne federacije društava Crvenog krsta i Crvenog polumeseca, nacionalnih društava Crvenog krsta iz sveta, Visokog Komesarijata za izbeglice Ujedinjenih nacija (UNHCR), od Svetskog programa za hranu (WFP), Humanitarnog biroa Evropke Unije (ECHO) i ostalih donatora.

Kroz mrežu Crvenog krsta Srbije je, od početka devedesetih godina do 2004. godine distribuirano 650.000 tona humanitarne pomoći koja je dolazila od međunarodnih humanitarnih organizacija za potrebe najugroženijih kategorija stanovništva i to izbeglica, interno raseljenih lica sa Kosova i Metohije i socijalnih slučajeva.

Tih godina je i do 700.000 izbeglica iz bivših jugoslovenskih Republika boravilo u Srbiji, a u jednom periodu (1999. i 2000. godine) od 7.5 miliona stanovnika Republike Srbije, preko milion je bilo korisnika pomoći Crvenog krsta.

Početkom 2004. godine prestali su programi pomoći od međunarodnih donatora, mada su potrebe u zemlji i dalje bile velike.

Krajem 2005. godine Skupština Republike Srbije usvojila je novi Zakon o Crvenom krstu kojim su definisana javna ovlašćenja koje je država poverila Crvenom krstu, programi koji su u skladu sa misijom Crvenog krsta, kao i usluge koje može da pruža Crveni krst.
Tokom 2006. godine Crveni krst Srbije je usvojio novi Statut, koji je usaglašen sa Statutom Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca.